หมู่บ้านชาวเล เคยเห็นไหม

เรือนพื้นบ้านชาวประมง (ฝั่งทะเลตะวันตก)

สภาพภูมิศาสตร์ของจังหวัดต่างๆ ในเขตภาคใต้นั้น มีลักษณะเป็นภูเขา ที่ราบ และชายฝั่งทะเล
ผู้อยู่อาศัยประกอบอาชีพหลายอย่าง เช่น ทำเหมืองแร่ ทำไร่ ทำนา ทำสวนยางพารา และทำประมง
ลักษณะเรือนพักอาศัย ของผู้ที่ประกอบอาชีพทางเกษตรกรรมคล้ายๆ กับเรือนพื้นบ้านภาคกลาง
จะผิดกันแต่ส่วนปลีกย่อยเล็กน้อยเท่านั้น ส่วนเรือนชาวประมงของภาคใต้ (ชาวเล) นั้นมีเป็นจำนวนมาก
และมีลักษณะเฉพาะที่ไม่เหมือนเรือนชาวประมงภาคกลาง เรียกว่า "เรือนชาวเล"
ซึ่งปลูกสร้างเป็นกลุ่มกระจัดกระจายทั่วไปตามริมฝั่งทะเล ตามชายฝั่งในมหาสมุทรอินเดีย
แถบอ่าวภูเก็ต และทะเลอันดามัน นับตั้งแต่จังหวัดระนอง พังงา กระบี่ สตูล เช่น หมู่บ้านเกาะหลีเป๊ะ
จังหวัดสตูล เกาะลันตา เกาะจำ จังหวัดกระบี่ เกาะพีพี (บ้านลำปี) จังหวัดพังงา เกาะสิเหร่ หาดราไวน์ จังหวัดภูเก็ต

การรวมตัวกันขึ้นจนกลายเป็นหมู่บ้านนั้น กลุ่มหนึ่งมีประมาณ ๒๐-๔๐ หลังคาเรือน มีสภาพไม่แออัด
ร่มรื่น เย็นสบาย ความเคยชินต่อการร่อนเร่อยู่ในทะเล ทำให้ชาวเลไม่พัฒนาที่พักอาศัย
คงสร้างเป็นแบบเรือนพื้นบ้านชั่วคราว ประเภทเรือนเครื่องผูก

ชาวเลที่อยู่ใกล้ทะเลจะเลือกสร้างบ้านเรือนอยู่ในป่าไม้ ใกล้ชายฝั่งด้านใน
สำหรับพวกที่อยู่ตามเกาะต่างๆ จะเลือกที่ตั้งอยู่ทางด้านหลัง ใช้ภูเขาเป็นที่กำบังลม
พวกที่อยู่ลึกจากทะเล แต่ใกล้แม่น้ำ และลำคลอง จะเลือกที่ตั้งในดงป่าไม้ริมน้ำ ซึ่งสามารถหลบลมพายุที่พัดมาเป็นประจำได้
ลักษณะเรือนพื้นบ้านชาวประมง (ฝั่งทะเลตะวันตก)

เรือนพื้นบ้านชาวประมง (ฝั่งทะเลตะวันตก) เป็นเรือนพื้นบ้านแบบชั่วคราว ชนิดเรือนเครื่องผูก
จะใช้วัสดุท้องถิ่นที่หามาได้ง่ายๆ ในบริเวณใกล้เคียง เช่น ไม้ไผ่ แฝก ใบไม้ กก ยึดเหนี่ยวโครงสร้างด้วยหวาย
สูงจากพื้นดินประมาณ ๑ เมตร มีเสา ๖ ต้น ช่วงกว้างของเรือนประมาณ ๓-๔ เมตร ยาวประมาณ ๕-๖ เมตร
โครงหลังคาใช้ไม้ไผ่มุงด้วยแฝก ตัวเรือนหันด้านหน้าออกสู่ทะเล เรือนชาวเลแบบดั้งเดิมเป็นอาคารสี่เหลี่ยมทรงโรง
ไม่มีกันสาด บันไดขึ้นด้านหน้า หลังคาทรงจั่ว ต่อมาได้พัฒนาโดยต่อเติมบางส่วนของชายคาด้านข้างออกมา
และต่อพื้นทำเป็นระเบียง ย้ายบันไดจากด้านจั่วมาขึ้นด้านข้าง ซึ่งติดกับระเบียง พื้นระเบียงลดระดับต่ำกว่าพื้นห้องนอน
โครงสร้างเริ่มเปลี่ยนมาใช้ไม้จริงเป็นบางอย่าง
เช่น เสา คาน และตง ส่วนพื้นใช้ฟากและไม้กระดาน ฝาใช้ไม้ไผ่ขัดแตะ โดยนำเอาไม้ไผ่
ไปแช่น้ำทะเลกันมอดก่อนแล้วสานเป็นลำแพนลายสอง ผิวมันเรียบสีเหลือง มีการต่อบางส่วนทำเป็นครัวปรุงอาหาร
ซึ่งแต่เดิมนั้นไม่มี อาศัยพื้นที่ใต้ต้นไม้ใหญ่ทำครัว

สำหรับห้องส้วมที่ใช้ขับถ่ายในชีวิตประจำวันนั้น ชาวเลจะอาศัยถ่ายลงตามดงไม้ ไม่นิยมสร้างห้องส้วมไว้ในบ้าน